మామూలుగా మనం శ్వాస తీసుకుంటూ ఉంటాము. అది ఎంతో ఫ్రీ గా ఉంటుంది కానీ శ్వాస సంబంధిత సమస్య వచ్చినప్పుడు సరిపడా అంత గాలి ఊపిరితిత్తుల్లోకి వెళ్లదు. కొద్ది నిమిషాలు నడిచినా లేదా తేలికపాటి శారీరక శ్రమ చేసినా శ్వాస తీసుకోలేకపోతుంటారు.
దీనిని మనం సాధారణ భాషలో శ్వాసలోపం (breathing difficulty) అని పిలుస్తాము. ఊపిరి ఆడకపోవడం చాలామందిలో కనిపిస్తాయి. మామూలుగా ఆస్తమా, ఇన్ఫెక్షన్స్, హృదయ సంబంధిత సమస్యలు వలన శ్వాస సంబంధిత సమస్యలు వస్తాయి.
మీరు ఎప్పుడైనా మాట్లాడుతున్నప్పుడు చిన్న చిన్న పదాలకి మధ్యలో గ్యాప్ ఎక్కువగా తీసుకుంటూ ఉంటే మీకు ఊపిరి ఆడడంలేదని గమనించండి. శ్వాస ఆడకపోవడం అనేది శరీరానికి తగినంత ఆక్సిజన్ అందడం లేదని తెలుసుకోవాలి మరియు మీ ఊపిరితిత్తులపై అనవసరమైన ఒత్తిడి ఉందని అర్ధం . అటువంటి పరిస్థితిలో, మీ ఊపిరితిత్తులు వాతావరణం నుండి ఎక్కువగా ఆక్సిజన్‌ను తీసుకోవడం కోసం శ్వాస వేగాన్ని పెంచుతాయి.
ఈ సమస్యను సకాలంలో పరిష్కరించకపోతే, జీవితానికి కూడా ప్రమాదం ఏర్పడుతుంది. శ్వాస ఆడకపోవడానికి ప్రధాన కారణాలు ఏమిటి మరియు ఈ సమస్యకు నివారణ ఏమిటి అని మీరు ఎప్పుడైనా ఆలోచించారా?
మీరు శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బందితో బాధపడుతున్నట్లయితే, ఇది మీకు చాల ఉపోయోగ పడుతుంది.
ఊపిరితిత్తుల వ్యాధి
మీ ఊపిరితిత్తులు ఆక్సిజన్‌ను ఫిల్టర్ చేసి మీ శరీరానికి అందిస్తాయి. ఊపిరితిత్తులలో అల్వియోలీ అని పిలువబడే చిన్న బుడగ లాంటి సంచులు ఉంటాయి. ఆల్వియోలీ యొక్క పని రక్తంలో ఆక్సిజన్‌ను జోడించడం మరియు శరీరం నుండి కార్బన్ డయాక్సైడ్‌ను తొలగించడం.ఊపిరితిత్తులలో సమస్య ఉన్నప్పుడు, వ్యక్తి శరీరంలో ఆక్సిజన్ ప్రవాహం నిరోధించబడటం ప్రారంభమవుతుంది. ప్రజలలో ఊపిరితిత్తుల సమస్యలు ఊపిరి ఆడకపోవడానికి ప్రధాన కారణం. ఆస్తమా, బ్రోన్కైటిస్,ఊపిరితిత్తుల ఇన్ఫెక్షన్లు, న్యుమోనియా, టిబి, ILD, ఊపిరితిత్తుల క్యాన్సర్వంటి అనేక వ్యాధులు మీ ఊపిరితిత్తులను ఎఫెక్ట్ చేయవచ్చు. కొన్నిసార్లు ఛాతీ లోపల ఉన్న కణితి కూడా శ్వాస ఆడకపోవడానికి కారణం కావచ్చు.
ఊపిరితిత్తుల ఇన్ఫెక్షన్లు, న్యుమోనియా (pneumonia) మరియు టిబి (tuberculosis) వంటివి ప్రజలలో ఊపిరి ఆడకపోవడానికి ప్రధాన కారణం.
శ్వాసనాళం మరియు వాటి కొమ్మల గోడలలో వాపు కూడా ఒక కారణం, దీనిని వైద్య భాషలో ఆస్తమాటిక్ బ్రోన్కైటిస్ అంటారు.
కొన్నిసార్లు శ్వాసనాళంపై గ్రంధి ఒత్తిడి లేదా ఛాతీ లోపల ఉన్న కణితి కూడా శ్వాస ఆడకపోవడానికి కారణం కావచ్చు. ఛాతీ ప్రమాదంలో ఛాతీకి అయితే, రక్తం ఛాతీ లోపల చేరి ఊపిరితిత్తులపై ఒత్తిడి తెస్తుంది. ఇది తరచుగా శ్వాసలోపంతో పాటు దగ్గును కలిగిస్తుంది.
ఛాతీ ప్రమాదంలో ఛాతీ గాయానికి సరైన చికిత్స చేయకపోతే, రక్తం ఛాతీ లోపల చేరి ఊపిరితిత్తులపై ఒత్తిడి తెస్తుంది. ఇది తరచుగా శ్వాసలోపంతో పాటు దగ్గు యొక్క ఫిర్యాదులను కలిగిస్తుంది.
ఉబ్బసం: ఆస్తమా or Asthma
ఏ వ్యక్తికైనా శ్వాసనాళాల్లో లేదా ఊపిరితిత్తుల గొట్టాలు సన్నబడి, శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది ఏర్పడినప్పుడు వ్యాధిని ఆస్తమా అంటారు.
ఆస్తమా వంటి వ్యాధి ఒక వ్యక్తికి వస్తే, అది జీవితాంతం ఉంటుంది. నిజం చెప్పాలంటే ఇది ఒకరకంగా నయం కాని జబ్బు. అయితే కొన్ని మందులు మరియు జాగ్రత్తల ద్వారా దీనిని అధిగమించవచ్చు . దీనికి ఉత్తమ చికిత్స ఇన్హేలర్.
శ్వాస ఆడకపోవడం, పిల్లికూతలు , విపరీతమైన దగ్గు, అలసిపోయినట్లు అనిపించడం దీని ప్రధాన లక్సణాలు. డస్ట్, పొగమంచు, చలి లేదా ఇతర పదార్దాలకు అలెర్జీ కూడా ఉంటుంది
COPD (క్రానిక్ అబ్స్ట్రక్టివ్ పల్మనరీ డిసీజ్)
క్రానిక్ అబ్స్ట్రక్టివ్ పల్మనరీ డిసీజ్ అనేది ఊపిరితిత్తుల వ్యాధి. COPD రోగికి శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది ఉంటుంది మరియు ఆక్సిజన్ అతని శరీరానికి పూర్తి పరిమాణంలో చేరదు. ఇది ఉబ్బసం కంటే తీవ్రమైన వ్యాధి.
తరచుగా ప్రజలు ఆస్తమా మరియు COPDలను ఒకే వ్యాధిగా భావిస్తారు ఎందుకంటే అవి రెండూ ఒకే విధమైన లక్షణాలను కలిగి ఉంటాయి. COPD వ్యాధికి ప్రధాన కారణాలలో కాలుష్యం, ధూమపాన వ్యసనం అతి ముఖ్యమైనవి.
COPDలో, రోగికి శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది, లోతైన శ్వాస తీసుకోవడం, కఫం, దగ్గు, ఛాతీ బిగుతు, బరువు తగ్గడం, మొదలైనవి ఉంటాయి . ఈ లక్షణాలు చాలా కాలం పాటు కొనసాగుతాయి మరియు కాలక్రమేణా రోగి యొక్క పరిస్థితి మరింత దిగజారుతుంది.
పల్మనరీ ఎంబోలిజం (pulmonary embolism or PE) అనేది ఊపిరితిత్తులలో రక్తం గడ్డకట్టడం. ఇది శరీరంలోని కాళ్ళ భాగంలో గడ్డకట్టిన క్లాట్స్ (deep vein thrombosis) వంటివి రక్తప్రవాహంలో ప్రయాణించి, ఊపిరితిత్తుల రక్తనాళాలలో చేరినప్పుడు సంభవిస్తుంది. ఈ క్లాట్స్ ను ఎంబోలస్ (embolus) అంటారు. పల్మనరీ ఎంబోలిజం ఊపిరితిత్తులకు రక్త ప్రవాహాన్నిప్రణతక స్థాయికి తగ్గించవచ్చు. ఆక్సిజన్ స్థాయిలను అమాంతంగా తగ్గిస్తుంది. పల్మనరీ ధమనులలో (గుండె నుండి ఊపిరితిత్తులకు రక్తాన్ని తీసుకువెళ్ళే ధమనులు) రక్తపోటు పెరుగుదలకు కూడా కారణమవుతుంది. ఇది చాల ప్రమాదకరమైన జబ్బు.
శ్వాస ఆడకపోవుట, దగ్గు, ఛాతీలో నొప్పి, తలతిరగడం, కాలి నొప్పి, కాలు వాపు పల్మోనరీ ఎంబోలిజం యొక్క లక్షణాలు.
న్యుమోనియా ఛాతీలో ఇన్ఫెక్షన్ తలనొప్పి
న్యుమోనియా (pneumonia) అనేది ఒక రకమైన ఇన్ఫెక్షన్, ఇది సాధారణంగా బ్యాక్టీరియా, వైరస్‌లు లేదా ఫంగస్ వల్ల వస్తుంది. న్యుమోనియా ఒకటి లేదా రెండు ఊపిరితిత్తులలో వాపును కలిగిస్తుంది. న్యుమోనియా సమయంలో, alveoli ఉబ్బడంతో పాటు చీము లేదా ఇతర ద్రవాలతో నిండిపోతాయి. దీని కారణంగా శరీరానికి తగినంత ఆక్సిజన్ అందదు. న్యుమోనియా ఎవరికైనా రావచ్చు, అయినప్పటికీ, ఇది ప్రధానంగా చిన్నపిల్లలు మరియు వృద్ధులలో వారి రోగనిరోధక శక్తి బలహీనంగా ఉండడం వాళ్ళ తరచుగా వస్తుంటుంది. కొంతమందికి న్యుమోనియా లక్షణాలు మైల్డ్ గా ఉండొచ్చు, మరికొందరికి అత్యవసర పరిస్థితుల్లో ఆసుపత్రిలో చేరవలసి ఉంటుంది. తీవ్ర జ్వరం,చలి, శ్వాస సమస్య, శ్వాస తీసుకుంటున్నప్పుడు లేదా దగ్గు ఉన్నప్పుడు ఛాతీ నొప్పి, పసుపు, ఆకుపచ్చ రంగులో ఉండే కఫం, కఫంలో రక్తం, విపరీతమైన అలసట, ఆకలి లేకపోవడం న్యుమోనియా యొక్క లక్షణాలు.
మెసోథెలియోమా (mesothelioma)
ఆస్బెస్టాస్ (asbestos) అనే పదార్ధానికి గురైన వ్యక్తులు తరచుగా ఊపిరితిత్తుల చుట్టూ ఉన్న ఊపిరితిత్తుల లైనింగ్ యొక్క కణితిని అభివృద్ధి చేస్తారు. దీనిని వైద్య భాషలో ప్లూరల్ మెసోథెలియోమా అంటారు. అలాంటి వారిలో శ్వాస ఆడకపోవడానికి ఇదే ప్రధాన కారణం.
రక్తహీనత సమస్య
ఎర్ర రక్త కణాలలో భాగంగా మీ శరీరం అంతటా ఆక్సిజన్‌ను తీసుకువెళ్లడం దీని ప్రధాన విధి. శరీరంలో ఎర్ర రక్త కణాలు లేకపోవడాన్ని రక్తహీనత అంటారు. ఆక్సిజన్‌ను ఒక చోటి నుంచి మరో చోటికి తీసుకెళ్లే హిమోగ్లోబిన్ లేకుంటే ఆక్సిజన్ సరఫరాకు అంతరాయం ఏర్పడుతుంది. రక్తహీనత అనేది శ్వాస ఆడకపోవడానికి మరొక కారణం.
హిమోగ్లోబిన్ తక్కువగా ఉండటం అనేది మన దేశంలో చాలా కామన్‌గా వచ్చే సమస్య . ఇండియా లో దాదాపు మూడింట ఒకవంతు మంది రక్తహీనతతో బాధపడుతున్నారు. మహిళల్లో ఈ అనీమియా మరింత ఎక్కువగా వస్తుంది. శరీరంలో రక్తం తక్కువగా ఉన్నట్లయితే, అది ఐరన్ లోపం వాళ్ళ కావొచ్చు. రక్తాన్ని పెంచడానికి మరియు రక్తహీనతను నయం చేయడానికి, మీరు ఐరన్ అధికంగా ఉండే ఆహారం తీసుకోవాలి.
ఊబకాయం
వ్యాయామం లేకపోవడం, ఆల్కహాల్ మరియు అనారోగ్యమైన ఆహరం వినియోగం, ఈ రెండూ శరీర బరువును వేగంగా పెంచుతున్నాయి. ఈ అదనపు బరువు ఉంటే శరీరంలో అదనపు నీటి పరిమాణం పెరిగింది అని అర్ధం. ఈ అదనపు బరువు పెరిగితే, అప్పుడు శ్వాస ఉబ్బుతుంది. లావుగా ఉన్న వారు కొన్ని మెట్లు ఎక్కడం వల్ల ఊపిరిఆడదాని మీరు తరచుగా వినే ఉంటారు. స్థూలకాయాన్ని సకాలంలో అదుపులో ఉంచుకుంటే శ్వాసలోపం సమస్య నుంచి ఉపశమనం పొందవచ్చు.
మూత్రపిండ వ్యాధి
కిడ్నీ సంబంధిత వ్యాధి (kidney diseases) వల్ల కూడా ఊపిరి ఆడకపోవడం సమస్య తలెత్తుతుంది. మూత్రపిండ వ్యాధితో బాధపడుతున్న రోగి వేగంగా నడిచినప్పుడు లేదా మెట్లు ఎక్కినప్పుడు, అతని శ్వాస ఉబ్బడం ప్రారంభమవుతుంది.
గుండె జబ్బులు కూడా కారణం
గుండె మన శరీరంలో ఒక ప్రధానమైన అవయవం. శరీరంలో అవయవాలన్నింటికీ నిరంతరం రక్తం సరఫరా చేయడం గుండె యొక్క పని. శరీరంలో అవయవాలన్నింటికీ సరిపడేంత రక్తం సరఫరా చెయ్యలేకపోతే దాన్ని హార్ట్‌ఫెయిల్యూర్‌ (heart failure) అంటారు. దీన్నే గుండె కండరాల వైఫల్యం అని కూడా అంటారు. అనేక రకాల పరిస్థితుల్లోఒక వ్యక్తి యొక్క గుండె గోడ బలహీనం కావచ్చు . తద్వారా హార్ట్‌ఫెయిల్యూర్‌ వస్తుంది. అందువల్ల నీరు, ఇంకా ఇతర ద్రవాలు ఊపిరితిత్తుల్లో, కడుపు లో, కాలేయంలో, మరియు కాలు భాగంలో పేరుకుంటాయి.ఇది శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బందిని కలిగిస్తుంది.
గతంలో గుండెపోటు సమయంలో గుండె గోడలోని ఏదైనా భాగం పూర్తిగా బలహీనంగా లేదా నాశనమై ఉంటే, అటువంటి బలహీనమైన గుండె హార్ట్‌ఫెయిల్యూర్‌ కి గురి అవుతింది.
కొన్ని కారణాల వల్ల గుండెలోపల ఉండే కవాటాలు ఒక్కోసారి గుండె చప్పుడుకు సరిగ్గా మూసుకుపోక, సరిగ్గా తెరుచుకోకపోతే, శ్వాస ఉబ్బరం రావచ్చు. వీటిని వాల్వులర్ హార్ట్ డిసీస్ అని అంటారు. వాటి కారణంగా గుండె మరియు ఊపిరితిత్తులపై అనవసరమైన ఒత్తిడి ఏర్పడుతుంది. దీని కారణంగా శ్వాస ఉబ్బరం ప్రారంభమవుతుంది.
ఎవరికైనా పుట్టుకతో వచ్చే గుండె జబ్బు ఉంటే, గుండె లో రంద్రం ఉన్నా మరియు గుండె లోపల స్వచ్ఛమైన మరియు అపరిశుభ్రమైన రక్తం కలగలిసి ఉంటే, అప్పుడు శరీరం నీలిరంగులో ఉంటుంది. ముఖ్యంగా వేళ్లు మరియు పెదవులు నీలిరంగు లో ఉంటాయి. వీరు కూడా శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది పడుతుంటారు.
పరీక్షలు
శ్వాసలోపం యొక్క కారణాలను అర్థం చేసుకోవడానికి కొన్ని రకాల పరీక్షలు అవసరం.
ఛాతీ యొక్క ఎక్స్-రే
P.F.టి ( స్పిరోమెట్రీ పరీక్ష)
గుండె కోసం ఎకోకార్డియోగ్రామ్
రక్త పరీక్షలు (ఉదా. విటమిన్ డి స్థాయిలు , రక్తహీనత, అలెర్జీలు లేదా మీ థైరాయిడ్, కాలేయం, మూత్రపిండాలకు సంబంధించిన)
ఈ పరీక్షలలో తెలియక పోతే , అప్పుడు ఈ పరీక్షలు రోగి లక్సనల ఆధారంగా చేయించవచ్చు
శ్వాస తీసుకోవడంలో సమస్య ఉన్నప్పుడు, అందుబాటులో ఉన్న అటువంటి ఆసుపత్రులకు వెళ్లండి. పరీక్షల తర్వాత సమస్యకు ఊపిరితిత్తులే కారణమని తేలితే, ఛాతీ వైద్యుడుని సంప్రదించండి. ఊపిరితిత్తులు దెబ్బతిన్నట్లయితే , చికిత్స చేయడంలో ఆలస్యం చేయవద్దు లేదా వాయిదా వేయవద్దు. ఎందుకంటే నిర్లక్ష్యం అవతలి వైపు ఉన్న సాధారణ ఊపిరితిత్తులను కూడా నాశనం చేస్తుంది.
శ్వాసలోపం సమస్య గుండెకు సంబంధించినది అయితే, కార్డియాలజిస్ట్ ని సంప్రదించండి. కిడ్నీ సమస్య వల్ల ఊపిరి ఆడకపోయినట్లయితే కిడ్నీ నిపుణుడి అభిప్రాయం కూడా తీసుకోవాలి.
ఈ విషయాలపై శ్రద్ధ వహించండి
దుమ్ము, పొగకు దూరంగా ఉండండి.
రోజూ క్రమం తప్పకుండా వ్యాయామం.
ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ స్థూలకాయం పెరగనివ్వవద్దు.
పండ్లు మరియు సలాడ్లను తీసుకోండి.
ప్రోటీన్ పుష్కలంగా తీసుకోండి.
ఆకు కూరలు తినండి.
ధూమపానం మరియు పొగాకు వాడకం మానుకోండి.
ఎప్పటికప్పుడు మీరు మీ శ్వాసని మరియు ఆక్సిజన్ లెవల్స్‌ని కూడా పరీక్షించుకుంటూ ఉండాలి.
